Przez miniony tydzień Zakopane żyło w rytm folkloru z różnych stron świata, który w wiosce festiwalowej na Dolnej Równi Krupowej rozbrzmiewał od 19 do 26 sierpnia. Był to czas wypełniony tradycyjną góralską muzyką, tańcem, śpiewem, zabawami tanecznymi, dniami narodowymi zespołów, które przybyły na 53. Międzynarodowy Festiwal Folkloru Ziem Górskich, a także spotkaniami z rzemiosłem regionalnych twórców, sztuką ludową, niepowtarzalnymi instrumentami i niezwykłymi fotografiami wyeksponowanymi na festiwalowych wystawach.
Jakie zespoły wystąpiły na tegorocznym festiwalu?
Lokalna tradycja i kultura są wiecznie żywe! Mogliśmy się o tym przekonać obserwując zespoły, które przybyły do Zakopanego, aby zawalczyć o Złote, Srebrne i Brązowe Ciupagi. W tym roku do rywalizacji stanęło piętnaście grup z Turcji, Meksyku, Słowacji, Indii, Bułgarii, Bośni i Hercegowiny, Serbii, Czech, Macedonii, Węgier, Rumunii i Polski, którą reprezentowały nominowane podczas Festiwalu Folkloru Górali Polskich w Żywcu zespoły OwCoK, Podegrodzie, Biołodunajcanie i Dolina Dunajca.
Działo się!
Zwieńczeniem tego muzycznego, pełnego dobrych emocji i góralskiej kultury tygodnia, był wielki koncert finałowy „Górale świata”, podczas którego poznaliśmy zwycięzców najważniejszej nagrody tegorocznej edycji Festiwalu. A był to wybór niezwykle trudny, bo jak w protokole przyznało Jury konkursu, reprezentowane na scenie przez Przewodniczącą dr Bożenę Lewandowską „podczas Festiwalu w różnorodności tańców, śpiewów i przedstawianych obrzędów oraz zwyczajów uwidoczniło się bogactwo kulturowe zespołów biorących udział w konkursie”. Bogactwo to tylko uwydatniło zaś „(…) edukacyjną misję Festiwalu, który sprzyja akceptacji różnorodności i stoi na straży tradycji i niematerialnego dziedzictwa kulturalnego”.
Zgodnie z werdyktem międzynarodowego Jury, prestiżowe Ciupagi przyznane zostały w trzech kategoriach. Te w kolorze złotym ,wraz nagrodami finansowymi w wysokości 8 tys. zł ufundowanymi przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego dla najlepszych zespołów tegorocznej edycji Festiwalu, trafiły w ręce Zespołu Ludoseltsi z Bułgarii (w kategorii I – tradycyjnej), Zespołu Zespół Tańca „Szombathely Ungaresca” z Węgier (w kategorii II – tradycyjnie opracowana) oraz Zespół Folklorystyczny „Blazhevski” z Macedonii (w kategorii III – stylizowanej). Srebrnymi Ciupagami uhonorowane zostały: Zespół Regionalny Biołodunajcanie z Polski (w I kategorii), Zespół Folklorystyczny „Marina” ze Słowacji (w II kategorii) oraz Anatolisjka Fundacja Folkloru z Turcji (w III kategorii). Brązowe Ciupagi przypadły zaś w udziale polskiemu Zespołowi Regionalnemu Podegrodzie (w I kategorii), czeskiemu Zespołowi Pieśni i Tańca „Valasske Vsacan” (w II kategorii) oraz serbskiemu Stowarzyszeniu Kulturalno-Artystycznemu „Slavko Manojlović” (w III kategorii). Góralskimi Parzenicami Jury zdecydowało się natomiast wyróżnić zespoły z Bośni i Hercegowiny, Rumunii, Indii oraz dwa zespoły polskie – Dolina Dunajca i OwCoK.
Po raz drugi w festiwalowej historii wręczona została Nagroda Specjalna Narodowego Instytutu Kultury i Dziedzictwa Wsi, przyznawana w kategorii tradycyjnej, którą otrzymał Zespół „Negreni Village” z Rumunii. Żelaznym Kohutem, a więc nagrodą im. Prof. Romana Reinfussa, której inicjatorem jest Małopolskie Centrum Kultury w Nowym Sączu, wyróżniono polski Zespół Regionalny Biołodunajcanie. To właśnie grupie z Białego Dunajca przypadła w udziale także nagroda specjalna, przyznana w imieniu kobiet, matek i żon za występ, który nabrał szczególnego znaczenia ze względu na obecną wojenna sytuację w Ukrainie i zgodność programu z tematem przewodnim Festiwalu, którym było macierzyństwo.
Nagrodami Burmistrza Miasta Zakopane uhonorowano rumuńską grupę „Negreni Village” oraz meksykańską grupę Ballet Folklorico Tradicional del Estado de Oaxaca. Szczególne wyróżnienie przyznali tradycyjnie także dziennikarze akredytowani przy Festiwalu. Nagroda im. Kazimierza Strachanowskiego – „Ciupaga ze zbyrkadłami” trafiła w ręce Zespołu Marina ze Słowacji, który szczególnie ujął przedstawicieli mediów. Decyzją jury, nagrody im. Jeana Roche’a w tym roku nie przyznano.
Nie zabrakło także wyczekiwanych rozstrzygnięć Plebiscytu Gazety Krakowskiej, która co roku wybiera wyjątkowe twarze festiwalowego święta pod Tatrami. Najpiękniejszą Góralką z Polski została Magdalena Mrówka z Zespołu Dolina Dunajca, a wśród góralek z zagranicy najwięcej głosów zdobyła Victoria Jordanova z Bułgarii. Wśród panów Najśwarniejszymi Górali zostali Marcin Kwaśny z zespołu Dolina Dunajca oraz Ondrej Vilczko ze Słowacji. Na najlepsze zespoły czytelnicy wytypowali zaś polski Zespół Regionalny Dolina Dunajca oraz bułgarski „Ludoseltsi”.
Podczas finałowego koncertu nie zabrakło wielkich niespodzianek. Decyzją Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego prof. Piotra Glińskiego zaszczytnym Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, przyznawanym za wybitne działania na rzecz kultury, odznaczona została Małgorzata Wonuczka-Wnuk. Odznaczeniem tym uhonorowana została w uznaniu za dokonania artystyczne i działalność społeczną. „Nasza bogata tradycja, wynikająca z wiary, z historii, z pracy i jej poszanowania, piękna, dobra iprawdy, jest naszym największym bogactwem” – powiedziała Małgorzata Wonuczka-Wnuk dziękując za odznaczenie.
Gdy jasne stało się, kto w tym roku zdobył serca Jury i zakopiańskiej publiczności, na scenie jeszcze raz mieliśmy przyjemność obejrzeć wszystkie wyróżnione podczas 53. Międzynarodowego Festiwalu Folkloru Ziem Górskich zespoły. Swoje występy zaprezentowali Bułgarzy, Węgrzy, Czesi, Rumunii, Meksykanie, Macedończycy, Bośniacy, Słowacy, Serbowie, Hindusi, Turcy oraz Polacy z zespołów Dolina Dunajca, Biołodunajcanie, OwCoK i Podegrodzie, potwierdzając tylko piękno i różnorodność reprezentowanych przez nich kultur. Tego wyjątkowego wieczoru na festiwalowej scenie zaprezentowali się także Gospodarze – Parafialny Regionalny Zespół Giewont oraz Zespół im. Klimka Bachledy z Zakopanego.
– Gdy na samym początku weszła dzisiaj na scenę młodzież, a potem pojawiły się obok nich kolejne pokolenia, to utwierdziłem się w przekonaniu, że tradycja nie zaginie, że Festiwal nie zaginie, że folklor i kultura góralska będą trwać wiecznie (…). Z tego miejsca dziękuję więc wszystkim tym, którzy sprawili, że 53. edycja festiwalu stała się faktem. Szczególnie dziękuję Hani Rybce – Dyrektor Artystycznej Festiwalu, która podjęła się niełatwego zadania przewodzenia przygotowaniom, pracownikom Urzędu Miasta i Zakopiańskiego Centrum Kultury oraz wszystkim zaangażowanym w organizację tego wydarzenia. Nasz Festiwal był i jak pokazuje tegoroczna edycja, nadal jest wspaniały! – powiedział Burmistrz Miasta Zakopane Leszek Dorula.
W finałowej odsłonie 53. Międzynarodowego Festiwalu Folkloru Ziem Górskich gospodarzy reprezentowali Burmistrz Miasta Zakopane Leszek Dorula, Zastępca Burmistrza Agnieszka Nowak-Gąsienica, Przewodnicząca Komisji Kultury Rady Miasta Zakopane Lucyna Galica-Jurecka, a także przedstawiciele Zakopiańskiego Centrum Kultury, które razem z Miastem Zakopane zorganizowało wydarzenie – na czele z Dyrektor Beatą Majcher oraz Zastępcą Dyrektora Lidią Rosińską-Podleśny.
Podczas koncertu finałowego swoją obecnością zaszczycili nas także przedstawiciele instytucji ogólnopolskich, regionalnych i lokalnych, nasi partnerzy oraz goście z zagranicy: Poseł na Sejm i Sekretarz Stanu w Ministerstwie Sportu i Turystyki Andrzej Gut Mostowy, Zastępca Dyrektora w Departamencie Narodowych Instytucji Kultury Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego Jarosław Denisiuk, Radca ds. Ochrony i Rozwoju Kultury Ludowej Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego Dorota Ząbkowska, Zastępca Dyrektora Narodowego Instytutu Kultury i Dziedzictwa Wsi Monika Garnek-Owczarczyk, Dyrektor Departamentu Kultury i Dziedzictwa Narodowego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego w Krakowie Monika Gubała, Wiceprzewodniczący Sejmiku Małopolskiego Jan Piczura, Konsul Honorowy Rumunii w Krakowie Ignat Timar, Burmistrza Miasta Negeni z Rumuni Dorian Mania, Wicestarosta Powiatu Tatrzańskiego Władysław Filar, Dyrektor Małopolskiego Centrum Kultury „Sokół” Andrzej Zarycha, Zastępca Dyrektora Małopolskiego Centrum Kultury „Sokół” Piotr Gąsienica, Prezes Związku Podhalan w Polsce Julian Kowalczyk, Wiceprezes Związku Podhalan w Polsce Anna Trebunia-Wyrostek, Kapelan Związku Podhalan w Polsce ks. Władysław Zązel oraz Prezes Oddziału Krakowskiego Grupy Polska Press Grzegorz Nowosielski.
